Blog

In een artikel in het NRC Handelsblad van 15 februari 2014 wordt het nut van geheugenoefeningen voor ouderen besproken: “als de hersenen een spier zijn, dan is mentaal fit blijven een kwestie van trainen. Toch?”¹. Tegenwoordig worden er tientallen applicaties en computerprogramma’s waarmee mensen hun brein kunnen trainen aangeboden, volgens de makers gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Ik vraag me echter af in hoeverre het inzicht dat oefening kunst in stand houdt nieuw is, en wat voor breinonderzoek aan deze trainingen ten grondslag ligt. Het klinkt eigenlijk best logisch dat het nodig is om actief te blijven als je ouder wordt, als een wijsheid die eeuwenoud kan zijn. Tijdens een internet zoektocht naar de oorsprong van dit idee vond ik een ouder artikel van Dick Swaab² waarin hij verwijst naar wetenschappers die ruim honderd jaar geleden al probeerden te bewijzen dat het brein anders is dan andere organen in de zin dat overmatig gebruik juist niet voor degeneratie zorgt. Niet echt nieuw dus.

Wat maakt dit inzicht dan toch zo aantrekkelijk? Tijdens mijn onderzoek heb ik met veel mensen die zich met dit soort trainingen bezighouden gesproken over hun interesse voor het brein, en wat er voor hen nieuw is aan dit soort kennis. We hebben tegenwoordig veel meer een beeld bij het actieve brein. Met hersenscans kan in het levende brein worden gekeken, waardoor mentale processen veel concreter worden gemaakt. Deze tastbaarheid geeft ons meer een gevoel van controle over onze geest. Je kan zelf een rol kan spelen in het fit houden van je brein. Volgens de geïnterviewde breintrainers is dit een behoorlijke omslag in ons denken. Onze “kijk” op het brein is dus wel wezenlijk anders dan honderd jaar geleden.

1. http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2014/februari/15/fitnessvoor-het-brein-1345570
2. Swaab, D.F., Brain aging and Alzheimer’s disease, ‘wear and tear’ versus ‘use it or lose it.’ Neurobiol. Aging, 12 (1991) 317-324.